Τον Οκτώβριο του 2013 η Πινακοθήκη Γιώργου Ν. Βογιατζόγλου, λίγους μήνες μετά την ίδρυσή της, παρουσίασε με μεγάλη επιτυχία, την πρώτη ενότητα έργων της Συλλογής Βογιατζόγλου, στην έκθεση Πράξη 1 –Ζωγραφική 1870-1935, (ημερομηνία γέννησης καλλιτεχνών).
Η παρούσα έκθεση, Πράξη 2 – Ζωγραφική 1935-1945, περιλαμβάνει έργα 41 Ελλήνων καλλιτεχνών που γεννήθηκαν την περίοδο 1935-1945 και καλύπτουν χρονικά τέσσερις δεκαετίες. Ανάμεσά τους όλοι οι σημαντικοί δημιουργοί αυτής της περιόδου, καλλιτέχνες με έργο ξεχωριστό και αναγνωρίσιμο, που αγαπήθηκαν από το ελληνικό φιλότεχνο κοινό.
Αλέκος Φασιανός, Σωτήρης Σόρογκας, Γιώργος Δέρπαπας, Σαράντης Καραβούζης, Βασίλης Σπεράντζας, Μάκης Θεοφυλακτόπουλος, Αλέξης Ακριθάκης, Αχιλλέας Δρούγκας, Θεόδωρος Μανωλίδης, Νίκος Χουλιαράς, Μιχάλης Μακρουλάκης, Χρόνης Μπότσογλου, Γιάννης Ψυχοπαίδης, Γιώργος Λαζόγκας αλλά και πολλοί ακόμη αξιόλογοι καλλιτέχνες, ίσως λιγότερο γνωστοί στο ευρύ κοινό.
Είναι φυσικό κάθε συλλογή έργων τέχνης να παρουσιάζει και ορισμένα κενά τα οποία όμως συμπληρώνονται με το χρόνο. Γνωρίζω ότι είναι στις προθέσεις του συλλέκτη Γιώργου Βογιατζόγλου να εμπλουτίσει τη συλλογή του και με έργα του Γιάννη Κουννέλη (γ.1936), της Ρένας Παπασπύρου (γ.1938) και του Γιάννη Μπουτέα (γ.1941).
Ορισμένοι από τους καλλιτέχνες αυτής της περιόδου εκπροσωπούνται στη Συλλογή με μεγάλο αριθμό έργων. Το φθινόπωρο του 2014 οργανώθηκε η έκθεση «Γιώργος Δέρπαπας (1937-2014)» με έργα αποκλειστικά από τη Συλλογή Γ. Βογιατζόγλου. Με σημαντικό επίσης αριθμό έργων εκπροσωπούνται και οι ζωγράφοι Α. Φασιανός, Μ. Θεοφυλακτόπουλος, Α. Ακριθάκης, Β. Σπεράντζας, Μ. Μακρουλάκης, Στ. Ιωάννου, κ.α.
Από τον Φασιανό στον Λαζόγκα
Ο Αλέκος Φασιανός είναι ζωγράφος διεθνώς καθιερωμένος, ιδιαίτερα γνωστός και αγαπητός στην Ελλάδα, με έργο ποιητικό που χαρακτηρίζεται από την απλότητα της γραφής και τον αυθορμητισμό του. Ο Φασιανός παραμένει ο αυθεντικότερος συνεχιστής της ελληνοκεντρικής γενιάς του ’30. Υφολογικές και θεματολογικές συγγένειες με το έργο του Φασιανού παρουσιάζουν τα έργα του Βασίλη Σπεραντζα, διακεκριμένου ζωγράφου και χαράκτη, καθώς και τα έργα του Γιώργου Σταθόπουλου και του Φαίδωνα Πατρικαλάκη.
Ανάμεσα στους καλλιτέχνες που ακολούθησαν τον πρόδρομο του ελληνικού νεοεξπρεσιονισμού Γιώργο Μπουζιάνη, ο Μάκης Θεοφυλακτόπουλος καθιερώθηκε στη δεκαετία του ’70 ως ο σπουδαιότερος εκπρόσωπός του. Στην ίδια ομάδα ανήκουν ο Σταύρος Ιωάννου και ο Γιάννης Μιχαηλίδης, με χαρακτηριστικό την εξπρεσιονιστική – αφαιρετική διάθεση και την ένταση της χειρονομιακής γραφής.
Στις αρχές της δεκαετίας του ’70 παρατηρείται η απομάκρυνση από την αφαίρεση και μία τάση επιστροφής στην παραστατικότητα. Το 1972 οι «Νέοι Έλληνες Ρεαλιστές» εμφανίστηκαν ως ομάδα σε έκθεση του Ινστιτούτου Γκαίτε. Σε αυτήν ανήκαν ο Γιάννης Βαλαβανίδης, η Κλεοπάτρα Δίγκα, ο Κυριάκος Κατζουράκης, ο Χρόνης Μπότσογλου και ο Γιάννης Ψυχοπαίδης. Οι τρεις τελευταίοι συμμετέχουν σε αυτή την έκθεση. Η τέχνη τους, κριτικός ρεαλισμός, είναι τέχνη διαμαρτυρίας με σκοπό την ενεργοποίηση της συνείδησης του κοινού. Αρνήθηκαν ως έκφραση το παρελθόν της ελληνικής τέχνης, την ελληνικότητα. Τα επόμενα χρόνια ακολούθησαν διαφορετική πορεία, γράφοντας ο καθένας τη δική του σελίδα στην ιστορία της ελληνικής τέχνης.
Ο Αλέξης Ακριθάκης, καλλιτέχνης με αξιόλογο διεθνές κύρος, προτιμά τα φανταχτερά χρώματα, ενώ μια παδική ζωγραφική διάθεση δίνει στο έργο του ονειρικές διαστάσεις. Η ζωγραφική του συχνά επεκτίνεται σε τρισδιάστατες κατασκευές, ενώ η εμμονή του με ορισμένα αντικείμενα όπως οι βαλίτσες και τα βέλη, τα καθιστά «σήμα κατατεθέν» της δουλειάς του.
Η Συλλογή Γ. Βογιατζόγλου διαθέτει εξαιρετικά έργα Ελλήνων σουρεαλιστών αυτής της περιόδου. Ανάμεσά τους ο Γιώργος Δέρπαπας δείχνει να προτιμά θρησκευτικά θέματα, με εμφανείς επιρροές από τη Βυζαντινή τέχνη. Στοιχεία ελληνικού τοπίου και αρχαίου ελληνικού πολιτισμού συνυπάρχουν στα έργα του. Ένας ακραίος ρεαλισμός, η θεατρική εξωπραγματικότητα και συχνά ο πλούτος και η χλιδή χαρακτηρίζουν το έργο του Θεόδωρου Πανταλέων, του Μιχάλη Μακρουλάκη και του Θεόδωρου Μανωλίδη. Στην ίδια ενότητα θα μπορούσαν να ενταχθούν ο Άγγελος (Παναγιώτου) και ο Αχλλέας Δρούγκας με υπερρεαλιστική προσωπική εκφραστική γλώσσα και με επιρροές από την τέχνη της Αναγέννησης και του Μπαρόκ. Ο Σωτήρης Σόρογκας, ένας από τους πλέον επιφανείς υπερρεαλιστές της σύγχρονης ελληνικής τέχνης, συμμετέχει με το έργο του «Βότσαλα-Σκουριές», έργο αντιπροσωπευτκό της δουλειάς του καλλιτέχνη.
Ο Νίκος Χουλιαράς, πολύπλευρη καλλιτεχνική προσωπκότητα, ζωγράφος, ποιητής, συγγραφέας, συνθέτης, που έφυγε από τη ζωή πρόσφατα, εκπροσωπείται στην έκθεση με ένα έργο από την ενότητα «Ακατοίκητος τόπος του νου» του 1977. Ένας μοναδικός ζωγράφος στο δικό του ιδιότυπο κόσμο.
Αξιόλογες παρουσίες, με ένα ή περισσότερα έργα αποτελούν και οι υπόλοιποι καλλιτέχνες που συμμετέχουν στην έκθεση. Ενδεικτικά αναφέρω τους Αριστείδη Πατσόγλου, Αλέξανδρο Ίσαρη, Σαράντη Καραβούζη, Βασίλη Κυπραίο, Πέτρο Ζουμπουλάκη, Λήδα Παπακωνσταντίνου.
Ο Γιώργος Λαζόγκας συμμετέχει με το έργο «Γυναικείο Σώμα», μεγάλων διαστάσεων. Η ζωγραφική του Λαζόγκα είναι χειρονομιακή και ενστικτώδης. Οι συνθέσεις του με σημείο αναφοράς το ανθρώπνο σώμα, υπονοούν την ανθρώπινη μορφή ως συμβολική αναφορά, χειρονομία ή ίχνος.
«Η όλη διαδικασία με καθιστά επί χρόνια ευτυχισμένο»
Σε κείμενό του στον κατάλογο της πρώτης έκθεσης έργων της Συλλογής, ο Γιώργος Βογιατζόγλου αναφέρει: «Από τη διαδικασία συλλογής θυμάμαι έντονα τις επισκέψεις στο ατελιέ. Πως ξεκινούσα από το γραφείο, την αδυναμία μου να κρατήσω αποστάσεις, τις κουβέντες μας. Ήθελα πάντα να γίνω η αναπνοή του καλλιτέχνη. Έτσι μαζεύτηκαν τα έργα. Με διάλογο, με διάβασμα, με πηγαινέλα. Η όλη διαδικασία με καθιστά επί χρόνια ευτυχισμένο». Τα λόγια του μου θύμησαν τους στίχους του Αλεξανδρινού ποιητή: «Εμείς της Τέχνης κάποτε μ’ ένταση του νου, και βέβαια μόνο για λίγην ώρα, δημιουργούμεν ηδονήν».
Χρίστος Χριστοφής
Σεπτέμβριος 2015